Nieuwbouw appartementen Raaks Haarlem
LOCATIE: Haarlem, Raaks III
STATUS: Tender oktober 2017
OPDRACHTGEVER: Jopen B.V., Haarlem i.s.m. AM, Utrecht
SAMENWERKENDE ARCHITECT: Common Affairs, Amsterdam
LANDSCHAPSARCHITECT: Loos Van Vliet, Haarlem
Stedenbouw
Met het nieuwe ensemble van De Veste en De Lantaarn in het Raaksgebied in Haarlem, wordt er ruimtelijk en met oog voor historie van de plek een verbinding met de omgeving gemaakt.
Het gebied wordt omringd door een grote diversiteit aan ruimtelijke invloeden. Het laat een rijke historie zien, waarbij een groot aantal gebouwen behouden is gebleven en een nieuwe functie heeft gekregen. Vroeg 20e -eeuwse gebouwen, zoals de Vestekerk met de pastorie en Dumont, staan zij aan zij met de woningen aan de Wilhelminastraat en de nieuwbouw van de eerste fases van de ontwikkeling van het Raaksterrein. Al deze gebouwen laten een belangrijk stuk geschiedenis zien van het gebied. De fijnmazige opzet van de Haarlemse binnenstad komt hier samen met de grootschalige gebouwen zoals de scholen en de parkeergarage die in de 20e eeuw dit stuk stad hebben gedomineerd.
Deze schaalsprongen worden in het nieuwe ensemble met zorgvuldig gekozen hoeken en aansluitingen in beide gebouwen verwerkt. De fijmazigheid van de Vestekerk en pastorie wordt in kleine sprongen vanaf de kerk via De Veste tot aan De Lantaarn verbonden met de hogere Raakspoort. De prominente kop van De Lantaarn aan de Zijlvest markeert daarmee samen met de Raakspoort de entree naar de binnenstad.
Naast aansluiting op de hoogte van de gebouwen, is er ingezet op het verbinden van de maat van de bouwblokken. Daar waar de gebouwen uit het ensemble grenzen aan gebouwen met een grotere maat en taal krijgt het gebouw een vergelijkbare korrel. De maat van de Wilhelminastraat met de klassieke herenhuizen, wordt in De Lantaarn doorgezet en beeindigd. De maat van Dumont wordt in De Veste overgenomen. Grenzend aan het nieuwe Boereplein, wordt de korrel van De Veste op de maat van het plein en de overige gebouwen aangepast.
Aansluiting op het stedelijk weefsel is gezocht in het maken van zelfsprekende overgangen. Het nieuwe Jopen proeflokaal geeft de mogelijkheid om de smalle Zuiderstraat te verlevendigen en de loop van en naar het Raaksgebied aantrekkelijker te maken. De zichtbaarheid van de nieuwe horeca wordt vergroot door de gevel voor de pastorie langs te verlengen. De smalle Zuiderstraat wordt door een subtiele verdraaiing van De Veste verbreed. In combinatie met het afsnijden van de hoek van De Lantaarn, ontstaat hier een klein pleintje, dat de overgang vormt van de historische binnenstad naar de grotere schaal van de Zijlvest.
Daklandschap
Het Haarlemse historische daklandschap wordt gekenmerkt door een enorme rijkdom aan kapvormen. De wisselnde schaal van gebouwen en bijhorende kappen en kapvormen maken dit landschap zeer dynamisch. Het maken van een duurzame hedendaagse kapvorm met hedendaagse materialen en afwerkingen passend in het omringende Haarlemse daklandschap, is het uitgangspunt voor dit nieuwe ensemble.
Voor beide gebouwen binnen het ensemble is gebruik gemaakt van kapvormen uit de directe omgeving. Als basis voor beide gebouwen is gekozen voor een langskap als aansluiting op de aangrenzende gebouwen. Het gebruik van meerdere asymmetrische topgevels in De Veste geven het gebouw een industriele en eigen uitstraling. De vorm wordt bepaald door de aansluiting met zijn omgeving waardoor topgevels met elkaar worden verbonden of juist omlaag worden gebracht. De keuze om het metselwerk tot aan de randen te laten doorlopen met daarna een overgang naar zwart gepatineerd zink, maakt het industriele verleden van het Raaksgebied zichtbaar op een hedendaagse manier. De vorm en orientatie van de topgevels is op zodanige wijze gekozen dat de schuine vlakken die ontstaan een ideale hellingshoek van 20 graden hebben voor toepassing van PV-panelen. De panelen worden geintegreerd in het roevensysteem van de zinken bekleding. De kleur van de panelen komt maximaal overeen met de zwart gepatineerde zinken stroken zodat de kap een geheel blijft. De PV-panelen op de platte daken worden op zodanige wijze geplaatst dat ze niet zichtbaar zijn in het openbare gebied en passend zijn binnen de gestelde maximale bouwhoogte. Daar waar geen panelen worden toegepast, wordt er een mossedumdak toepgepast.
Vanaf het Boereplein wordt via dakterrassen een groene verbinding gemaakt met het dak. Beplanting klimt als het ware naar het dak toe om daar op het platte gedeelte over te gaan in mossedum.Deze groene long geeft het gebouw, in combinatie met de in het ontwerp geintegreerde PV-panelen, een dak met een duurzaam karakter.
De Lantaarn heeft een vergelijkbare opbouw als De Veste. Topgevels op de hoeken markeren het einde van een straat. Schuine hellingen op de juiste orientatie worden voorzien van PV-panelen die op dezelfde wijze worden geintegreerd binnen het roevensysteem van het zwart gepatineerde zink. De prominente hoek maakt verbinding met De Veste door het gebouw schuin af te laten lopen. Groene gemeenschappelijke buitenruimtes lopen in terrassen richting dak waar het overloopt in daktuin en mossedum.
De Plint
Het maken van aantrekkelijke en toegankelijke plinten en “ogen van de straat” zijn één van de belangrijkste uitgangspunten voor een openbare ruimte waar mensen prettig in kunnen verblijven. De plinten in beide gebouwen worden aantrekkelijk met een open uitstraling. Er zijn geen achterkanten die aan het openbare gebied grenzen. Rondom worden zoveel mogelijk voordeuren geplaatst.
De fietsenstalling krijgt een royale overhoekse entree met een brede plint en wordt voor het grootste deel onder maaveld geplaatst. Het gedeeltelijk onder de grond plaatsen van de fietsenstalling maakt het mogelijk om tussen de fietsenstalling en de Jopenkerk een nieuwe horecafunctie, het Jopen proeflokaal, te huisvesten die de route naar het centrum extra verlevendigt. De puien van de fietsenstalling geven door een vide licht in de onderste verdieping, dat zowel voor de gebruiker van de fietsenstalling als de voetganger een interessant beeld oplevert. Ook op het Boereplein wordt de gevel maximaal opengemaakt voor het nieuwe Jopen proeflokaal. Hier geldt ook dat voor de bezoeker van het Jopen proeflokaal en de tuin een fijne open gevel wordt gemaakt die voor alle gebruikers een meerwaarde oplevert.
Beide gebouwen hebben een open en transparante woningentree en functies die geen daglicht vereisen liggen zover mogelijk van de openbare ruimte.
Programma
Een stedelijke omgeving vraagt om een grote diversiteit aan functies. Diversiteit zorgt voor levendigheid en mensen op straat. Het nieuwe ensemble van Raaks III huisvest veel verschillnde functies. De Veste heeft de grootschalige functies die meer publiek aantrekken. De Lantaarn sluit aan op de bestaande Wilhelminastraat en zet in op kleinschalige kantoorfuncties.
In de Veste is op de begane grond maximaal ingezet op ene open plint met horeca, fietsenstalling, entreewoningen en bijhorende functies. De horecaruimte wordt gevuld door het Jopen proeflokaal. Beide ruimtes op de begane grond hebben een brutohoogte van 4 meter. De huidige containerruimte wordt verplaatst richting de doorgang tussen De Veste en Dumont. Vanuit hier is het logistiek handig voor de ophaaldienst de containers te legen.
De commerciele ruimte in De Lantaarn wordt geschikt gemaakt voor kleinschalige kantoorruimtes. De unit kan worden opgedeeld in kleinere delen waarbij het ook als werk- of studeerfaciliteit voor de bovenliggende woningen kan worden ingezet. De commerciele ruimte op de begane grond heeft een bruto hoogte van 3,8 meter.
Er is een grote diversiteit aan woningen voorzien van studio’s tot aan loftappartementen in de kap of grotere 3 kamer woningen. In beide blokken zit een tweelaagse woning voorzien van een entresol waar de extra hoogte een enorme truimtelijke kwaliteit oplevert.